Trong bữa tối lãng mạn tại nhà, không gì phá hỏng không khí hơn là câu hỏi "ngộ độc thực phẩm nên làm gì?" khi nhận ra món ăn yêu thích lại là thủ phạm không ngờ. Hãy cùng tìm hiểu những bước cần thiết để đối phó với tình huống này trong bài viết sau đây, giúp bạn và người thân luôn an toàn.
I. Hiểu biết về ngộ độc thực phẩm
Trước khi tìm câu trả lời cho câu hỏi "ngộ độc thực phẩm nên làm gì?", chúng ta cần hiểu rõ ngộ độc thực phẩm là gì và nó tác động đến cơ thể ra sao.
1. Ngộ độc thực phẩm là gì?
Ngộ độc thực phẩm xảy ra khi thực phẩm chứa vi sinh vật gây bệnh, ký sinh trùng, virus hoặc chất độc hóa học được tiêu thụ. Các tác nhân gây bệnh này tấn công hệ tiêu hóa, gây ra phản ứng phòng vệ từ cơ thể, thường biểu hiện qua các triệu chứng như nôn mửa, tiêu chảy, và đau bụng.
Đau quặn vùng bụng dưới khi ăn phải thức ăn ôi thiu, bị nhiễm độc (Nguồn ảnh: ST)
2. Nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm
2.1. Do vi khuẩn, virus, ký sinh trùng và độc tố của vi khuẩn, virus ký sinh trùng
- Do thực phẩm hay nước uống bị nhiễm vi khuẩn, virus, ký sinh trùng
- Salmonella trong các loại thực phẩm nói chung.
- Pseudomonas aeruginosa trong các loại nước uống đóng chai - nước khoáng các loại.
- Listeria monocytogenes trong các loại sản phẩm từ sữa.
- Vi khuẩn đường ruột (Salmonella, Shigella, E. coli) trong hải sản.
- Do thực phẩm bị nhiễm độc tố của vi khuẩn, virus, ký sinh trùng
- Tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus).
- Vi khuẩn gây độc thịt (Clostridium botulinum). Vi khuẩn gây nhiễm vào các loại ngũ cốc, gia vị và các loại thực phẩm khác.
2.2. Ngộ độc không do vi khuẩn, virus, ký sinh trùng
- Do độc tố vi nấm
- Aflatoxin thường có trong nấm mốc của các hạt có dầu (đậu phộng, mè...), ngô (bắp).
- Ergotism thường mọc trên hạt lúa mì, lúa mạch và hạt ngũ cốc...
- Do thực phẩm có chứa chất độc tự nhiên
- Thực phẩm thực vật có chất độc: solanin (trong khoai tây mọc mầm), nấm độc, lá ngón...
- Thực phẩm động vật có chất độc: ốc thối, cá nóc (gan và trứng), cóc...
- Do thực phẩm bị biến chất, ôi hỏng
- Chất đạm bị biến chất gây ôi thiu, hỏng tạo ptomain, histamin (cá ngừ...).
- Chất béo bị ôi hỏng tạo peroxide, ceton...
- Do thực phẩm bị nhiễm hóa chất
- Kim loại nặng: chì, asen, kẽm, thiếc, đồng... hoặc các hóa chất khác bị nhiễm vào thức ăn do quá trình nuôi trồng, thu hoạch, vận chuyển, bao bì...
- Thuốc bảo vệ thực vật: thuốc trừ sâu, trừ mốc và diệt cỏ...
- Chất phụ gia thực phẩm (chất bảo quản, phẩm màu, chất tạo hương, chất tẩy màu): khi sử dụng không đúng quy định của Bộ Y tế.
Ngộ độc thực phẩm (Ảnh: Sưu tầm)
3. Triệu chứng ngộ độc thực phẩm phổ biến
Triệu chứng của ngộ độc thực phẩm có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân nhưng thường bao gồm:
- Buồn nôn và nôn.
- Tiêu chảy và đau quặng bụng.
- Tiêu chảy và sốt.
- Sốt và rét run.
- Đau bụng.
- Mệt mỏi và uể oải.
Triệu chứng ngộ độc thực phẩm (Nguồn ảnh: ST)
II. Ngộ độc thực phẩm nên làm gì?
Khi nghi ngờ mình hoặc ai đó trong gia đình bị ngộ độc thực phẩm, biết cách ứng phó có thể giúp giảm nhẹ tình trạng và thậm chí cứu mạng. Dưới đây là những bước bạn nên thực hiện:
1. Tự chăm sóc tại nhà
- Uống nhiều nước: Mất nước là một trong những nguy cơ lớn khi bị ngộ độc thực phẩm, nhất là khi xuất hiện triệu chứng như tiêu chảy và nôn mửa. Hãy uống nhiều nước, nước dừa, hoặc dung dịch Oral Rehydration Salts (ORS) để bổ sung nước và điện giải.
- Nghỉ ngơi: Cơ thể cần năng lượng để phục hồi từ ngộ độc thực phẩm, do đó nghỉ ngơi là cực kỳ quan trọng. Hãy đảm bảo bạn có đủ thời gian nghỉ ngơi và không làm việc quá sức.
- Theo dõi triệu chứng: Ghi chép lại triệu chứng và thời gian xuất hiện có thể giúp bạn quản lý tình trạng và cung cấp thông tin quan trọng cho bác sĩ nếu cần thiết.
Người bị ngộ độc thực phẩm cần nghỉ ngơi để lấy lại sức (Nguồn ảnh: ST)
2. Khi nào cần gặp bác sĩ?
Không phải lúc nào tự chăm sóc tại nhà cũng đủ. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn cần tìm sự giúp đỡ y tế:
- Triệu chứng nghiêm trọng: Nếu bạn gặp các triệu chứng nghiêm trọng như tiêu chảy kéo dài hơn 3 ngày, nôn mửa không kiểm soát được, dấu hiệu mất nước (ví dụ, miệng khô, ít đi tiểu), hoặc sốt cao.
- Không cải thiện sau 24 giờ: Nếu tình trạng không cải thiện hoặc thậm chí tồi tệ hơn sau 24 giờ, đây là lúc bạn cần gặp bác sĩ.
Khi bạn gặp bác sĩ, thông tin sau đây sẽ hữu ích:
- Danh sách thực phẩm đã ăn: Kể lại tất cả thực phẩm bạn đã ăn trước khi bị ốm. Điều này giúp bác sĩ xác định nguyên nhân có thể của ngộ độc thực phẩm.
- Triệu chứng và thời gian xuất hiện: Mô tả các triệu chứng bạn gặp phải và khi nào chúng bắt đầu.
3. Bị ngộ độc thực phẩm nên ăn gì?
Người bị ngộ độc thực phẩm nên ăn thức ăn dễ tiêu như cháo loãng, cháo bột yến mạch... và lưu ý là cần đảm bảo đủ chất đạm (thịt, cá) và rau củ (hầm mềm).
Cháo loãng hoặc cháo yến mạch là món ăn dễ tiêu cho người bị ngộ độc thực phẩm (Nguồn ảnh: ST)
4. Ngộ độc thực phẩm nên uống gì?
Ngộ độc thực phẩm gây tiêu chảy, nôn mửa khiến cho cơ thể mất nước nhiều cho nên việc cần làm ngay là bù nước, bù điện giải giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng.
Bạn cũng có thể uống nước ấm (đã đun sôi để nguội), nước cháo loãng, nước biển khô Oresol... cung cấp lượng nước và khoáng cần thiết cho cơ thể.
Nước sôi để nguội hoặc nước biển khô cung cấp nước và khoáng cần thiết cho cơ thể (Nguồn ảnh: ST)
III. Cách phòng ngừa ngộ độc thực phẩm
Ngăn ngừa ngộ độc thực phẩm không chỉ là việc bảo vệ bản thân khỏi cảm giác khó chịu, mà còn giúp duy trì sức khỏe lâu dài cho bạn và gia đình. Dưới đây là những mẹo và hướng dẫn thiết yếu để giảm thiểu nguy cơ ngộ độc thực phẩm, đảm bảo an toàn trong từng bữa ăn:
- Rửa tay thường xuyên trước khi chế biến hoặc trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, chạm vào thú cưng, hoặc sau khi xử lý rác.
- Rửa rau, trái cây dưới vòi nước chảy để loại bỏ vi khuẩn. Còn thịt và cá thì rửa trong thau hoặc thố nhằm hạn chế phát tán vi khuẩn vào bề mặt khác.
- Đảm bảo dụng cụ và bề mặt chế biến thực phẩm được làm sạch và khử trùng thường xuyên.
Khu vực bếp cần đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm (Ảnh: Sưu tầm)
- Sử dụng thớt và dao riêng biệt cho thực phẩm sống và chín, tránh sử dụng chung dụng cụ cho cả hai loại thực phẩm này.
- Thực phẩm dễ hỏng cần được bảo quản trong tủ lạnh hoặc tủ đá để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn.
- Lưu trữ thực phẩm sống riêng biệt với thực phẩm đã chế biến để tránh chéo nhiễm.
- Luôn kiểm tra hạn sử dụng và không tiêu thụ thực phẩm quá hạn.
- Thực phẩm nên được làm mát và bảo quản trong tủ lạnh trong vòng hai giờ sau khi nấu.
- Đảm bảo thực phẩm, đặc biệt là thịt, gia cầm, hải sản và trứng, được nấu chín đến nhiệt độ an toàn để tiêu diệt vi khuẩn. Thịt bò có thể chỉ cần nấu chín bề mặt miếng thịt nhưng thịt gà cần nấu chín kỹ bên ngoài và cả bên trong.
- Hâm lại đồ ăn thừa trước khi ăn và đảm bảo nhiệt độ nhất định khi nấu nướng.
Ví dụ: Để diệt vi khuẩn E.coli cần nhiệt độ ít nhất 68 độ C, vi khuẩn Listeria cần nhiệt độ đến 74 độ C, đối với Salmonella cần nhiệt độ đến 70 độ C, và giun xoắn cần đến 58 độ C.
Sơ chế và nấu nướng đúng cách (Nguồn ảnh: ST)
IV. Kết luận
Trong hành trình giải đáp câu hỏi "ngộ độc thực phẩm nên làm gì", chúng ta đã khám phá nguyên nhân, triệu chứng đến biện pháp cần thiết khi đối mặt với nguy cơ. Rõ ràng, việc trang bị kiến thức và kỹ năng để phòng tránh và xử lý ngộ độc thực phẩm là chìa khóa giữ gìn sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh.
>> Xem thêm: Cách bảo quản thực phẩm - Mẹo vàng giúp thực phẩm luôn tươi nguyên.
